Raport z akcji ”Nauka do naprawy”: gotowe rozwiązania przekazane MNiSW

Akcja „Nauka do naprawy” służyła zebraniu najważniejszych – zdaniem przedstawicieli środowiska naukowego – kwestii, które wymagają zmian. Od grudnia ubiegłego roku przez miesiąc ponad 700 osób – działających w różnych obszarach nauki i na jej styku z przemysłem – nadesłało prawie 750 propozycji.

W ankietach online uczestnicy akcji mogli zaznaczyć więcej niż jedną kwestię, która według nich wymaga poprawy. Najwięcej, bo 267 osób uznało, że konieczna jest reforma finansowania nauki. Drugim najczęściej wskazywanym problemem była ewaluacja działalności naukowo badawczej (195 głosów). Na dalszych miejscach na liście obszarów do zmiany znalazły się szkolnictwo wyższe (181) oraz sprawy doktorantów, kwestie związane z wczesnym etapem kariery i modelem kariery naukowej w ogóle (po 159). Propozycje dotyczyły też reformy w zakresie etyki i dobrych praktyk w instytucjach naukowych (140) oraz administracji (91). Po 70 wpisów zebrały zmiany w systemie edukacji i współpracy nauki z otoczeniem (po 70). Wśród sugestii pojawiały się również otwarty dostęp w nauce (54), popularyzacja i społeczna rola nauki (53) oraz funkcjonowanie Polskiej Akademii Nauk (49).

Wypełniający formularz zgłaszali m.in. potrzebę uproszczenia procedury habilitacyjnej, określenie jasnych oczekiwań awansowych dotyczących kierowania grantami, odbywania staży i współpracy międzynarodowej. Uczestnicy akcji podkreślali też konieczność wprowadzenia wyższych uposażeń dla asystentów - na takim poziomie, by nie musieli oni dorabiać. Niezadowolenie ankietowanych budzą obecne reguły ewaluacji albo zbyt wolno działające procedury odbierania stopni i tytułów osobom, którym udowodniono plagiat. Na liście sugestii pojawiły się też takie, by uczelnie badawcze miały mniejsze obciążenie dydaktyczne, albo by stworzyć system wsparcia finansowego dla pomysłów na innowacje.

"Otrzymaliśmy pełne spektrum problemów, z jakimi borykają się polscy akademicy. Wśród zgłoszeń są zarówno zmiany o charakterze 'punktowym', jak i obejmujące szerszy zakres, a co za tym idzie mające znacznie poważniejsze konsekwencje. (...) Nadesłano bardzo wiele zgłoszeń, z których jedynie niektóre wymagają radykalnego zwiększenia finansowania. Oznacza to, że podniesienie nakładów, choć powinno być priorytetem, nie jest jedynym remedium na bolączki naszej nauki" - napisali we wstępie do raportu wiceprezes Polskiej Akademii Nauk prof. Dariusz Jemielniak i Piotr Kieraciński, redaktor naczelny "Forum Akademickiego".

Nadesłane ankiety zanalizowali zaproszeni przez inicjatorów akcji eksperci - przedstawiciele uczelni i instytutów PAN. "Spośród wszystkich zgłoszeń wybrali te, które uznali za kluczowe, proponując na ich podstawie katalog zmian koniecznych do wprowadzenia w systemie nauki" – wyjaśnili autorzy opracowania.

Wynikom ankiety poświęcona była również debata online zorganizowana 15 lutego. Wzięli w niej udział m.in. minister nauki Dariusz Wieczorek, przewodnicząca Konferencji Rektorów Uniwersytetów Polskich i rektorka Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu prof. Bogumiła Kaniewska; prof. Marek Konarzewski, prezes Polskiej Akademii Nauk oraz prof. Krzysztof Jóźwiak, dyrektor Narodowego Centrum Nauki.

"Raport z akcji – gotowy zbiór rozwiązań, których wdrożenie powinno przyczynić się do stopniowej poprawy tej dziedziny życia społecznego, która ma kluczowe znaczenie dla rozwoju gospodarczego i cywilizacyjnego kraju – przekazujemy Ministrowi Nauki. Dla zachowania pełnej transparentności dołączamy zanonimizowane dane źródłowe ze wszystkimi zgłoszeniami. Wyrażając, jak sądzimy, nadzieje dużej części środowiska, liczymy, że dokument przyczyni się do nowego, jakościowego otwarcia w polskiej nauce" – podsumowali Dariusz Jemielniak i Piotr Kieraciński.

Nauka w Polsce, Anna Bugajska

abu/ agt/