<strong>Kamienne fundamenty dwóch średniowiecznych wież obronnych, zarysy budynków mieszkalnych wewnątrz grodu, kamienne piece, wały obronne i setki drobnych zabytków, w tym ozdoby, broń, monety odkryli archeolodzy podczas zeszłorocznych wykopalisk w Grudusku w województwie mazowieckim</strong>. Badaniami kierował Stanisław Petrykowski z pracowni archeologicznej Archeo-Discovers.
Według najnowszych ustaleń, gród powstał na przełomie IX/X. wieku. Początkowo wzniesiona twierdza była niewielka - liczyła zaledwie ok. 250 m2. Założenia bronił wał ziemny na planie koła. Wewnątrz znajdowało się kilka budynków.
Drugą fazę zabudowy cechuje gęstą zabudowa mieszkalna na majdanie. Zdaniem Petrykowskiego, był to wtedy prężnie działający ośrodek administracyjny i handlowy. Pełnił także rolę faktorii przemysłowej. To wtedy powstały pierwsze warsztaty rzemieślnicze na terenie twierdzy. Trudniono się kowalstwem, tkactwem, rybołówstwem, rogowiarstwem. W tym okresie wznoszono domy o konstrukcji zrębowej, częściowo zagłębione w ziemię.
Kres tego etapu funkcjonowania warowni przyniósł pożar, być może związany z najazdem w XI wieku. Przyczyny zniszczenia wymagają jeszcze dokładniejszych analiz. Archeolodzy przypuszczają, że wydarzenie zbiegło się w czasie z aneksją Mazowsza oraz okresem buntu cześnika mazowieckiego Miecława.
Po katastrofalnym pożarze szczątki konstrukcji zepchnięto na krawędzie wzgórza na których położony był gród. Tym samym powiększyła się powierzchnia pod zabudowę. Nowo powstała warownia miała doskonałe walory obronne.
"Ustaliliśmy, że założenie było w tym czasie otoczone wałem ziemnym z kamiennym płaszczem i palisadą drewnianą na wierzchołku wału. Od północnej strony wejścia do grodu strzegły dwie drewniane wieże obronne oraz znajdująca się pomiędzy nimi brama" - wyjaśnia kierownik badań.
We wnętrzu grodu wzniesiono wiele budynków mieszkalnych z kamiennymi podmurówkami i podłogami. Wiele domostw składało się z części mieszkalnej i gospodarczej.
"Przypuszczamy, że w tym okresie w północnej części grodu, tuż przy bramie zlokalizowany był plac handlowy, gdyż przestrzeń ta nie była zabudowana. Tam znaleźliśmy dużą liczbę plomb ołowianych, odważników i fragmentów wagi. Obraz dopełniają znaleziska srebrnych oraz brązowych monet i srebrnych siekańców (pociętych monet - przyp. PAP) - wyjaśnia Petrykowski. Takie znaleziska na terenie grodu są unikatowe. Zazwyczaj handel odbywał się na osadach podgrodowych lub specjalnie do tego celu przeznaczonych osadach handlowych" - dodaje.
Od podstawy wzniesienia aż do bramy grodu mieszkańcy wznieśli kamienną groblę, zwieńczoną drewnianą konstrukcją pełniącą rolę przystani rzecznej. Obok niej archeolodzy wydobyli wydrążoną wewnątrz sosnową kłodę nakrytą dranicami, w której spoczywał fragment drewnianego wiosła oraz kilka żelaznych haczyków.
"Przypuszczamy, że jest to element średniowiecznej tratwy, która przypominała konstrukcją dzisiejsze tratwy flisaków przewożących turystów wodami Dunajca" - mówi archeolog.
Podstawowym problemem dla badaczy jest to, że dotychczas nie odkryto średniowiecznych tratw. Są jednak wzmiankowane w źródłach pisanych, ale nie ma informacji o sposobie ich konstrukcji.
Naukowcy badający gród twierdzą zgodnie, że założenie to było jednym z najważniejszych ogniw wchodzących w skład twierdz broniących północne Mazowsze oraz północną granicę Państwa Polskiego.
"Dotychczasowe wyniki badań wykopaliskowych pozwalają przypuszczać, że gród pełnił bardzo ważną, dominującą rolę administracyjną, handlową, obronną, sądowniczą, produkcyjną i fiskalną. W grodzie koordynowano przebiegiem handlu z Prusami i terenami ościennymi, a głównie z Pomorzem Gdańskim" - wyjaśnia Petrykowski.
Znaczenie warowni potwierdzają bogate znaleziska różnorodnych zabytków. Uwagę zwracają przedmioty metalowe - ozdoby, wśród których były pierścienie, kabłączki skroniowe, szpile czy broń w postaci grotów strzał czy umba - elementu tarczy. Poza tym odkryto wiele narzędzi kowalskich, rolniczych, rogowiarskich i tkackich związanych z profesją mieszkańców grodu. Wśród nich są m.in. sierpy żelazne, żarna, rozcieracze kamienne, przecinaki, dłuta, świdry żelazne, haczyki do łowienia ryb czy przęśliki.
Upadek grodu jest związany z krwawymi wydarzeniami historycznymi, które miały miejsce w połowie XIII wieku. Konrad I Mazowiecki w 1217 roku, zrażony do wojewody mazowieckiego Krystyna, kazał go oślepić i udusić.
Podczas zeszłorocznych prac wykopaliskowych odnaleziono również bardzo wczesne ślady po zasiedleniu wzgórza. Odkryto kościane ostrze, zdobione ornamentem pionowych, bardzo regularnych, krótkich nacięć.
"Kształt i forma ostrza, a w szczególności sposób uformowania jego podstawy pozwalają przypuszczać, iż należy je identyfikować z okresem występowania kultury magdaleńskiej (ok. 15-12 tys. lat temu - przyp. PAP) " - wyjaśnia archeolog.
Najbardziej zaskakujące jest jednak odkrycie starszych fragmentów kości wielkiej fauny plejstoceńskiej oraz pojedynczych narzędzi kamiennych, które mogą pochodzić z okresu środkowego paleolitu. Ostateczne rozstrzygnięcia przyniosą szczegółowe analizy geomorfologiczne oraz datowania radiometryczne.
PAP - Nauka w Polsce, Szymon Zdziebłowski
agt/bsz
Fundacja PAP zezwala na bezpłatny przedruk artykułów z Serwisu Nauka w Polsce pod warunkiem mailowego poinformowania nas raz w miesiącu o fakcie korzystania z serwisu oraz podania źródła artykułu. W portalach i serwisach internetowych prosimy o zamieszczenie podlinkowanego adresu: Źródło: naukawpolsce.pl, a w czasopismach adnotacji: Źródło: Serwis Nauka w Polsce - naukawpolsce.pl. Powyższe zezwolenie nie dotyczy: informacji z kategorii "Świat" oraz wszelkich fotografii i materiałów wideo.
