Nauka dla Społeczeństwa

29.03.2024
PL EN
09.01.2013 aktualizacja 09.01.2013

Wydział Fizyki UW miejscem historycznym na mapie światowej fizyki

Miano „Historycznego Miejsca Europejskiego Towarzystwa Fizycznego” zyskał Wydział Fizyki Uniwersytetu Warszawskiego przy ul. Hożej 69. Pierwszą w Polsce i trzecią na świecie tablicę „EPS Historic Sites” odsłoni w czwartek prezydent European Physical Society (EPS) - prof. Luisa Cifarelli.

"Tablica upamiętnia wielki wkład naukowców z Hożej 69 w rozwój polskiej i światowej fizyki" – napisano w komunikacie Wydziału Fizyki UW przesłanym PAP.

Tytuły „EPS Historic Site” są przyznawane od 2011 roku. Pierwszą tablicę odsłonięto przy tzw. fontannie Fermiego – fontannie na dziedzińcu Instytutu Fizyki Uniwersytetu w Rzymie. Wodę z tej fontanny wykorzystał w 1934 roku słynny włoski fizyk Enrico Fermi. Użył jej do spowolnienia neutronów, umożliwiając zastosowania łańcuchowych reakcji jądrowych.

Drugą tablicą „EPS Historic Site” upamiętniono miejscowość Chamonix-Mont-Blanc we Francji, gdzie w 1943 roku na wysokości 3613 m n.p.m. Narodowe Centrum Badań Naukowych utworzyło laboratorium Refuge des Cosmiques do badań nad promieniowaniem kosmicznym i jego zastosowaniami w fizyce jądrowej.

Na Uniwersytecie Warszawskim fizyka i astronomia zaistniały w roku 1816 w ramach ówczesnego Wydziału Filozofii. W pierwszych latach istnienia laboratorium i sala wykładowa fizyki mieściły się w Pałacu Kazimierzowskim przy Krakowskim Przedmieściu.

Pierwszą część nowego gmachu fizyki przy ul. Hożej 69 oficjalnie otwarto 30 stycznia 1921 roku. Jego twórca, Stefan Pieńkowski rozpoczął realizację ambitnego programu stworzenia w Warszawie silnego, uznawanego w skali międzynarodowej ośrodka fizyki.

Fizykę teoretyczną na Hożej zapoczątkował Czesław Białobrzeski – jeden z najbardziej znanych polskich teoretyków. W pracy opublikowanej w 1913 roku jako pierwszy zwrócił uwagę na znaczenie ciśnienia promieniowania w budowie wewnętrznej gwiazd.

W latach 30. XX w. Instytut Fizyki Doświadczalnej Uniwersytetu Warszawskiego uznawano za jeden z najlepszych instytutów w Europie. Stefan Pieńkowski wysłał swych uczniów do Anglii i Stanów Zjednoczonych by kształcili się w fizyce jądrowej. Po powrocie z Pasadeny w USA Andrzej Sołtan rozpoczął budowę na Hożej małego cyklotronu, ale budowę przerwał wybuch wojny we wrześniu 1939 roku.

W 1945 roku Pieńkowski odbudował ośrodek fizyki przy ul. Hożej. Za przywrócenie rangi warszawskiej astronomii zabrał się Włodzimierz Zonn przekształcając warszawskie Obserwatorium Astronomiczne w ośrodek astrofizyki na światowym poziomie. Andrzej Sołtan utworzył zespół do badań w fizyce jądrowej, a sam Pieńkowski odbudował badania w dziedzinie optyki.

Leonard Sosnowski z kolei zorganizował badania w dziedzinie materii skondensowanej, które wkrótce stały się jedną ze specjalności Hożej. Marian Danysz i Jerzy Pniewski utworzyli zespół do badań cząstek elementarnych. W roku 1952 ci dwaj fizycy odkryli hiperjądra. Wielu ludzi uważa, że było to najważniejsze odkrycie w powojennej historii fizyki w Polsce.

Fizykę teoretyczną na Hożej odbudowywali Czesław Białobrzeski wraz z Wojciechem Rubinowiczem, znanym z odkrycia w 1918 roku reguł wyboru w przejściach atomowych. Instytut Fizyki Teoretycznej na ul. Hożej znacznie rozbudował Leopold Infeld, znany ze współpracy naukowej z Albertem Einsteinem.

Przyznające miano "EPS Historic Sites" Europejskie Towarzystwo Fizyczne założono w CERN w 1968 roku. Jest organizacją non-profit zajmującą się konsolidowaniem europejskiej fizyki i promowaniem jej wkładu w rozwój ekonomiczny, technologiczny i kulturowy Europy. Członkami stowarzyszenia są narodowe stowarzyszenia fizyczne z 41 państw, 50 instytutów i laboratoriów oraz 3200 członków indywidualnych. Od 1972 roku członkiem EPS jest Polskie Towarzystwo Fizyczne.

Uroczystość odsłonięcia tablicy "EPS Historic Sites” rozpocznie się w czwartek, 10 stycznia o godz. 15 przed głównym wejściem do budynku Wydziału Fizyki UW na Hożej 69 w Warszawie.

PAP – Nauka w Polsce

ekr/ agt/

Przed dodaniem komentarza prosimy o zapoznanie z Regulaminem forum serwisu Nauka w Polsce.

Copyright © Fundacja PAP 2024