Nauka dla Społeczeństwa

29.03.2024
PL EN
05.12.2013 aktualizacja 05.12.2013

Wystawa o zbiorowym grobie sprzed 4,5 tysiąca lat

W krakowskim Muzeum Archeologicznym od 6 grudnia będzie można obejrzeć wystawę „Przemoc i rytuał w neolicie. Grób kultury amfor kulistych z Koszyc”, która prezentuje nietypowe odkrycie naukowców wraz z wynikami specjalistycznych analiz na jego temat.

Archeolodzy natknęli się na ukazany na ekspozycji zbiorowy pochówek w 2011 roku podczas badań ratowniczych związanych z budową kanalizacji w Koszycach w woj. małopolskim. Należał do przedstawicieli społeczności kultury amfor kulistych, która dotąd była słabo rozpoznana w tej okolicy. Naukowcy postanowili dokładne przebadać swoje znalezisko.

W oparciu o projekt Stowarzyszenia Archeologów Terenowych „Stater”, dofinansowany ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, wykonano szereg analiz specjalistycznych. Na podstawie uzyskanych wyników badań radiowęglowych ustalono, że pochówki w Koszycach złożono w przedziale 2875-2670 lat p.n.e. Wewnątrz jamy grobowej znajdowały się szczątki 15 osób w zróżnicowanym wieku i wszystkich płci. Towarzyszyło im bogate wyposażenie – blisko 100 przedmiotów: sześć naczyń ceramicznych, osiem ozdób bursztynowych, dwie ozdoby kościane, trzy narzędzia kościane, 13 kłów dzika, kilkadziesiąt wyrobów krzemiennych.

Na czaszkach wszystkich zmarłych ludzi widoczne są ślady uderzeń zadanych różnymi narzędziami, najczęściej siekierą krzemienną. Zdaniem naukowców, celem tych ciosów było nie tylko uśmiercenie, ale również rytualne otwarcie głów prawdopodobnie w celu uzyskania dostępu do mózgów zmarłych. Czaszki dwóch kobiet noszą ponadto ślady działania ognia, co może wskazywać na obecność zwyczaju rytualnego kanibalizmu. Mimo wykonania specjalistycznych analiz nie można jednoznacznie odpowiedzieć na pytanie, czy ludzie pochowani w tym grobie padli ofiarą przemocy ze strony obcych napastników, a następnie jedynie pogrzebni przez członków swojej społeczności, czy też zostali uśmierceni, zapewne w celach rytualnych, przez swoich pobratymców.

Interesujących danych dostarczyły również badania mtDNA, które wykonano w celu ustalenia pokrewieństwa osób pochowanych w grobie. Z dużym prawdopodobieństwem można przyjąć, że trzy dojrzałe kobiety były swoimi siostrami, poślubionymi przez jednego mężczyznę. Dwoje lub troje dzieci mogło być ich potomstwem. Do roli głowy rodziny predestynowany jest jeden z dwóch dorosłych mężczyzn. Z kolei analiza stabilnych izotopów tlenu potwierdziła, że zmarli pochodzili z terenu Małopolski.

Rekonstrukcję okazałego zbiorowego grobu z końca epoki neolitu będzie można oglądać w krakowskim muzeum do września 2014 r. Uzupełnieniem ekspozycji są plansze ze szczegółowymi informacjami o badaniach wykopaliskowych i analizach. Jej kuratorem jest Jacek Górski, a autorami Marcin Meks Przybyła, Piotr Włodarczak i Anita Szczepanek.

PAP - Nauka w Polsce

szz/ mrt/

Przed dodaniem komentarza prosimy o zapoznanie z Regulaminem forum serwisu Nauka w Polsce.

Copyright © Fundacja PAP 2024