Zdjęcie zostało wykonane podczas testowania i dostrajania instrumentów obserwatorium. Później, już w trakcie rutynowych pomiarów, ze względu na ogromne rozmiary zdjęć, na Ziemię będą przesyłane jedynie ich fragmenty wycięte wokół wykrytych gwiazd - poinformowało w czwartek Obserwatorium Astronomicznego Uniwersytetu Warszawskiego w przesłanym PAP komunikacie.

Obserwatorium Gaia zostało wysłane w kosmos niecałe 2 miesiące temu, 19 grudnia 2013 roku, i obecnie znajduje się około 1,5 miliona kilometrów od Ziemi, na wydłużonej orbicie krążąc wokół punktu L2 (Punkt Langrange dla Ziemi to miejsce, w który położone obiekty są niemal równomiernie przyciągane przez Ziemię i Słońce.

Jak przypomniano w komunikacie, celem pięcioletniej misji naukowej jest wykonanie precyzyjnej i sięgającej aż po granice Drogi Mlecznej mapy pozycji jednego miliarda gwiazd (to ok. 1 proc. wszystkich gwiazd w naszej Galaktyce). Przeprowadzone przez obserwatorium Gaia badania pozwolą odtworzyć historię ewolucji Drogi Mlecznej od czasów jej powstania.

"Każda z jednego miliarda gwiazd zostanie zaobserwowana 70 razy w ciągu najbliższych pięciu lat trwania misji, co pozwoli nie tylko na wyznaczenie ich pozycji, ale także ich ruchów w przestrzeni. Gaia umożliwi także wykonanie pomiaru ich najważniejszych własności fizycznych: jasności, temperatury oraz zawartości pierwiastków" - czytamy w komunikacie.

Obserwatorium nieustannie się obraca, co sprawia, że znajdujące się na jego pokładzie dwa teleskopy powoli omiatają całe niebo. Widoczny przez nie obraz ogniskowany jest na detektorze, podobnym do tych, jakie znajdują się w aparatach cyfrowych, ale dokładniejszym i o wiele większym, bo składającym się z niemal miliarda pikseli. Jak do tej pory jest to największy w historii taki detektor wysłany w kosmos.

Zanim jednak Gaia rozpocznie rutynowe obserwacje całego nieba, astronomowie muszą dokładnie dostroić instrumenty obserwatorium. "Ich kalibracja to niezwykle żmudne zadanie, które w przypadku tej misji potrwa kilka miesięcy" - podkreślono w komunikacie.

To właśnie podczas procesu kalibracji obserwatorium wykonane zostało zdjęcie młodej gromady gwiazdowej NGC 1818, położonej w Wielkim Obłoku Magellana. Obraz obejmuje obszar zaledwie 1 proc. pełnego pola widzenia, jakie może dostrzec Gaia. Jak wyjaśniono w komunikacie, zdjęcie to jest wynikiem jednego z wielu testów, jakie musi przeprowadzić zespół naukowców obsługujących obserwatorium, by było ono w pełni użyteczne.

Naukowcy zapowiadają, że już w ciągu pierwszy sześciu miesięcy fazy naukowej misji Gaia zaobserwuje miliard gwiazd, ale dopiero kolejne obserwacje, powtarzane w czasie pięciu lat pozwolą na uchwycenie ich niewielkich ruchów na niebie. To pozwoli na określenie odległości do nich oraz tego, jak poruszają się w przestrzeni kosmicznej.

"Po zakończeniu zaplanowanych obserwacji konieczne będą jeszcze kolejne trzy lata, by opracować i ogłosić ostateczny rezultat badań. W międzyczasie udostępniane będą wstępnie otrzymane wyniki, a dla obiektów pojawiających się nagle – takich jak np. supernowe – w ciągu zaledwie kilkunastu godzin" - poinformowano w komunikacie. W tych pracach od 2008 r. bierze udział m.in. dr hab. Łukasz Wyrzykowski, astronom z Obserwatorium Astronomicznego UW. To właśnie jego zadaniem jest opracowanie systemu wykrywania i wczesnego ostrzegania o zjawiskach krótkotrwałych, nagle pojawiających się w polu widzenia teleskopów na pokładzie Gaia.

Ostatecznie archiwum danych zebranych przez obserwatorium Gaia przekroczy jeden milion GB, co odpowiada około 200 tysiącom płyt DVD. Za proces przygotowania i analizy tej ogromnej ilości danych odpowiada konsorcjum skupiające ponad 400 naukowców z całej Europy, w tym Polski.

PAP - Nauka w Polsce

agt/ ula/