Wytypowano miejsca, gdzie może powstać południowe obserwatorium CTA
Delegaci 12 krajów biorących udział w projekcie Cherenkov Telescope Array (CTA) wytypowali trzy miejsca, w których może powstać południowe obserwatorium CTA do obserwacji promieniowania gamma. Spośród tych lokalizacji wybiorą ostatecznie jedną.
Wyboru dokonano podczas spotkania (11 kwietnia) w Monachium. Decyzja o wyborze jednego z miejsc zapadnie do końca tego roku po dalszych rozmowach z krajami, na których terenie miejsca te się znajdują.
Spośród dziewięciu potencjalnych miejsc najwięcej głosów przypadło Aar w Namibii (Afryka) oraz Europejskiemu Obserwatorium Południowemu w Chile (Ameryka Południowa). Jako trzecie, zapasowe miejsce wybrano Leoncito w Argentynie (Ameryka Południowa). Wszystkie te lokalizacje charakteryzują się znakomitymi warunkami pogodowymi.
W sprawie wyboru miejsca dla obserwatorium CTA na półkuli północnej odbędą się dalsze ekspertyzy i negocjacje między krajami. Rozważane są miejsca w Hiszpanii, Meksyku i Stanach Zjednoczonych.
W spotkaniu Monachium, oprócz Polski, wzięły udział także Argentyna, Austria, Brazylia, Francja, Hiszpania, Niemcy, Namibia, Republika Południowej Afryki, Wielka Brytania i Włochy. W projekt CTA zaangażowanych jest ponad 1000 naukowców i inżynierów z 5 kontynentów i 28 krajów świata.
Polski udział w CTA jest znaczący. Razem z Niemcami i Francją nasz kraj jest jednym z inicjatorów całego projektu. Szefem grupy roboczej oceniającej warunki w potencjalnych lokalizacjach był prof. Tomasz Bulik z Obserwatorium Astronomicznego Uniwersytetu Warszawskiego. Procedura oceny warunków klimatycznych obejmowała m.in. rozmieszczenie stacji pogodowych i kamer, analizie danych satelitarnych i numerycznych symulacji pogody.
„Koordynowałem działania w kilkunastu krajach, zmierzające do powstania szczegółowego raportu uwzględniającego przede wszystkim warunki pogodowe, ale również ekonomiczne, społeczne oraz ocenę ryzyka”– wyjaśnia prof. Bulik
Polski wkład dotyczy również technicznej strony projektu. Fizycy i inżynierowie z Polski zaprojektowali i budują wspólnie ze Szwajcarią prototyp małego teleskopu Czerenkowa. Jest to projekt nowatorski technologicznie. Docelowo ma powstać aż 70 teleskopów Czerenkowa.
„To szansa dla polskiego przemysłu. Nasz wysiłek wsparty grantami 10 mln zł z MNiSW, NCBiR, i NCN daje szanse na szeroki udział polskiego przemysłu w budowie podstawowej aparatury badawczej obserwatorium” - wskazuje prof. Michał Ostrowski z Uniwersytetu Jagiellońskiego, koordynator prac CTA w Polsce.
Po stronie polskiej w projekcie bierze udział 9 instytucji naukowych: Uniwersytet Jagielloński, Wydział Fizyki, Astronomii i Informatyki Stosowanej; Akademickie Centrum Komputerowe "CYFRONET" AGH w Krakowie; Akademia Górniczo-Hutnicza im. S. Staszica w Krakowie; Centrum Astronomiczne im. M. Kopernika PAN w Warszawie; Centrum Badań Kosmicznych PAN w Warszawie; Instytut Fizyki Jądrowej im. H. Niewodniczańskiego PAN w Krakowie; Uniwersytet Mikołaja Kopernika, Wydział Fizyki, Astronomii i Informatyki Stosowanej; Uniwersytet Łódzki, Wydział Fizyki i Informatyki Stosowanej; Uniwersytet Warszawski, Wydział Fizyki.
Obserwatorium CTA ma służyć do badania promieniowania gamma. Ponieważ ziemska atmosfera nie przepuszcza tego rodzaju promieniowania, naziemne obserwatoria tego typu działają na zasadzie obserwacji promieniowania Czerenkowa, które jest emitowane w wyniku oddziaływania promieniowania gamma z ziemską atmosferą.
Obserwatorium będzie mieć dwie sieci teleskopów: na półkuli północnej i południowej, tak aby pokryć obserwacjami całe niebo. W każdej z lokalizacji zbudowane zostaną teleskopy w trzech wielkościach: o średnicy 4 m, 12 m i 24 m. Budowa zaplanowana jest na lata 2015-2020, a szacunkowy koszt projektu to 200 milionów euro. (PAP)
cza/ agt/
Przed dodaniem komentarza prosimy o zapoznanie z Regulaminem forum serwisu Nauka w Polsce.
