Pierwszy polski projekt archeologiczny w Tanzanii

Obszar Kondoa - położony w centralnej części Tanzanii - jest jednym z najbardziej rozpoznawalnych kompleksów sztuki naskalnej w Afryce. Na tysiącach malowideł powstałych pod nawisami skalnymi, widnieją różnorodne motywy ukazujące zarówno sceny z życia łowców i zbieraczy, jak również późniejszych osadników. Jednym z pierwszych ich badaczy był archeolog i paleontolog Louis Leakey, który w nieodległym wąwozie Olduvai poszukiwał najstarszych przodków człowieka. W 2006 roku miejsce wpisano na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO, ale znajdujące się tam malowidła nadal są słabo poznane przez naukowców. Polski badacz chce uzupełnić istniejącą już bazę danych wizerunków widocznych na skałach. W tym celu podejmie współpracę z Rock Art Conservation Centre w Arusha.

„W swoim projekcie łączę archeologię z etnologią. Okazuje się, że w przypadku wielu miejsc ze sztuką naskalną pełni ona nadal ważną, religijną rolę wśród lokalnych społeczności Sandawe i Hadza” – opowiada PAP Maciej Grzelczyk.

Zdaniem badacza, tylko dzięki zastosowaniu metodyki obu dziedzin wiedzy możliwe będzie zrozumienie sztuki naskalnej. Grzelczyk zwraca uwagę na to, że o wielu malowidłach z rejonu Kondoa wiadomo niewiele więcej ponadto, że istnieją i były wykonywane od tysiącleci. Niektóre z malowideł były wykorzystywane jako element magii łowieckiej i rytuałów związanych z płodnością, czy deszczem. Jednak na ten moment nawet nie wiadomo ile ich jest.

„Potencjał badawczy tego zespołu stanowisk jest olbrzymi. Oprócz uzupełnienia istniejącej bazy danych, zamierzam przebadać zastosowaną przez dawnych artystów semantykę i stylistykę przedstawień, symbolikę użytych barwników czy znaczenie miejsc, w których wykonywano wizerunki” – wylicza naukowiec.

Obecnie archeolog przygotowuje się do wyjazdu terenowego. Pierwsze prace badawcze przeprowadzi w grudniu tego roku. Projekt jest realizowany w ramach programu MNiSW „Diamentowy grant” i zakończy się w 2018 roku. Jego ukoronowaniem będzie obrona doktoratu. Opiekunem naukowym przedsięwzięcia jest dr hab. Andrzej Rozwadowski z Instytutu Wschodniego UAM w Poznaniu.

Już ponad 100 lat temu tanzańska sztuka naskalna przykuła uwagę innego polskiego naukowca, który brał udział wyprawie księcia Adolfa Fryderyka Meklemburskiego. W 1907 roku etnolog Jan Czekanowski, uważany za twórcę polskiej szkoły antropologicznej, jako pierwszy zadokumentował pradziejowe malowidła w okolicach Bukoba nad Jeziorem Wiktorii.

„Chociaż Polska nie jest krajem znanym z malowideł czy petroglifów to mamy szanse stworzyć silną grupę specjalistów badających sztukę naskalną na całym świecie. O tym, że jest to idea możliwa do spełnia świadczy lista laureatów tegorocznej edycji programu >>Diamentowy grant<<, w której znalazły się aż dwa tematy odnoszące się do sztuki naskalnej” – podsumowuje Grzelczyk.

PAP - Nauka w Polsce

szz/ agt/