Wystawa prezentująca trzy polskie wieki zamku krzyżackiego w Malborku

Jak przyznał w rozmowie z PAP Artur Dobry z Pracowni Historii Zamku malborskiego muzeum, goście odwiedzający placówkę dotąd niewiele mogli się dowiedzieć o tym, co działo się w twierdzy od połowy XV wieku, gdy opuścili ją krzyżacy, do 1772 r., kiedy to – w efekcie zaborów, Malbork trafił pod panowanie pruskie.

Z tym ponad trzystuletnim okresem związana jest dziś tylko ekspozycja w Infirmerii na Zamku Średnim, gdzie w czasach polskich mieszkali urzędnicy królewscy. Na wystawie tej można zobaczyć m.in. meble i wyposażenie wnętrz z czasu, gdy zamek znajdował się w polskich rękach. Większość pozostałych wystaw prezentowanych na terenie warowni nawiązuje do jej budowniczych i pierwszych użytkowników – krzyżaków.

Stała ekspozycja przypominająca polskie czasy na zamku otwarta zostanie w piątek po południu. Urządzono ją w dwóch pomieszczeniach na strychach nad Infirmerią i kuchnią Wielkiego Refektarza. Zobaczyć na niej można będzie m.in. monety i medale, które powstały w miejscowej mennicy na potrzeby Rzeczpospolitej, a także kafle piecowe z XVII i XVIII wieku odnalezione na terenie zamku podczas prac archeologicznych.

Przemiany architektoniczne, jakie przechodziła budowla w tamtym okresie, pokazane zostaną za pomocą reprodukcji nielicznych zachowanych do dziś widoków zamku z tego czasu. Autorzy wystawy zachęcą też zwiedzających do odwiedzin w zamkowym Refektarzu Zimowym, gdzie do dziś przetrwał pochodzący z końca XVI wieku kartusz herbowy Wazów. „To jeden z niewielu oryginalnych eksponatów związanych z zamkiem malborskim z czasów polskich, który zachowały się do dziś” – powiedział PAP Dobry, który jest kuratorem nowej wystawy.

Kolejny oryginalny zabytek, który złoży się na ekspozycję, pochodzi z zamkowego kościoła Najświętszej Marii Panny. „Jest to figura św. Jana Chrzciciela, która wieńczyła główny ołtarz w świątyni. Niestety, sam ołtarz nie przetrwał do dziś, podobnie zresztą, jak inne elementy wyposażenia świątyni, którymi w końcu XVII oraz w XVIII wieku ozdobili ją Jezuici” – powiedział Dobry dodając, że ocalała figura zostanie zaprezentowana na tle dużego fotogramu pokazującego jak wyglądał cały ołtarz.

Część wystawy poświęcona jest okresowi wojen polsko-szwedzkich. „W tym wątku zaprezentujemy m.in. zbiór portretów najważniejszych osób związanych z tym czasem, w tym portrety olejne królów Władysława IV i Jana Kazimierza oraz ryciny przedstawiające Stanisława Leszczyńskiego czy szwedzkiego króla Karola XII” - wyjaśnił Dobry, dodając, że środek sali poświęconej wojnom szwedzkim zajmie lufa działa zwanego kartauna, pochodzącego z przełomu XVII i XVIII wieku.

Uzupełnieniem ekspozycji będą też faksymile pochodzących głównie z gdańskich i warszawskich archiwów dokumentów związanych z zamkiem a także samym Malborkiem. „Będą to m.in. faksymile powstałego w 1457 roku dokumentu, w którym Kazimierz Jagiellończyk potwierdza przywileje nadane miastu Malbork przez krzyżaków. Pokażemy też faksymile podobnego dokumentu wydanego w 1767 r. przez króla Stanisława Augusta Poniatowskiego” – wyjaśnił Dobry.

Budowa warowni w Malborku rozpoczęła się w ok. 1275 r. W latach 1309-1457 była ona siedzibą wielkiego mistrza zakonu krzyżackiego. Po wojnie 13-letniej, w efekcie której krzyżacy utracili zamek na rzecz Polski, stolica państwa zakonnego została przeniesiona do Królewca, a Malbork - aż do 1772 r., był siedzibą władz administracji koronnej i samorządowej, służył też jako arsenał i rezydencja królów Polski.

W efekcie rozbiorów Polski zamek przeszedł w ręce pruskie i służył m.in. wojsku. W tym czasie obiekt został poważnie przerobiony, a po części także zniszczony. Na początku XIX wieku zamek przekazano konserwatorom sztuki, którym powierzono zadanie restauracji warowni tak, by przywrócić jej wygląd z czasów krzyżackich. W czasie działań wojennych w 1945 r. zamek ponownie został poważnie zniszczony: prace nad jego odbudową trwają do dziś. (PAP)

aks/ agz/