Nie śmieć światłem - nowa akcja Centrum Nauki Kopernik

Z szacunków wynika, że 95 proc. mieszkańców Europy żyje w warunkach uniemożliwiających dostrzeżenie nocnego nieba. "Zanieczyszczenie światłem i zwiększenie jasności tła nieba sprawia, że nad dużymi ośrodkami miejskimi widzimy naprawdę mało gwiazd: kilkadziesiąt do kilkuset - po deszczowej i wietrznej pogodzie, w porównaniu do kilku tysięcy, które można zobaczyć pod naprawdę ciemnym niebem" - powiedział PAP jeden z twórców akcji Karol Wójcicki z Centrum Nauki Kopernik.

Zanieczyszczenie nieba światłem to problem dla miłośników astronomii, ale nie tylko. "Problem mają też zwierzęta, których naturalny cykl dnia i nocy przy dużej ilości sztucznego światła ulega zaburzeniu. To również problem zwiększonego zużycia energii. Wiele lamp ulicznych jest ustawianych albo konstruowanych w sposób nieprzemyślany: świecą na boki, do góry i wtedy trzeba użyć większej mocy żarówek. A przecież z reguły potrzebujemy oświetlić chodnik, ulicę. Gdybyśmy skupili się tylko na tych elementach, zużycie energii byłoby mniejsze" - opisał Wójcicki.

Jednak ponieważ niewiele osób nadmierne i niepotrzebne oświetlenie traktuje w kategoriach zaśmiecania, Centrum Nauki Kopernik postanowiło zainicjować akcję "Nie świeć, nie śmieć". "Chcemy zwrócić uwagę zwykłych ludzi, że taki problem istnieje" - podkreślił Wójcicki.

Na początku twórcy akcji zadbają o ciemniejsze niebo nad samym Centrum Nauki Kopernik. "Chcemy zmienić trochę oświetlenie najbliższego otoczenia planetarium, zgasić kilka latarni, które stanowią raczej dekorację niż oświetlenie, a przeszkadzają podczas nocnych obserwacji w naszym Parku Odkrywców" - dodał rozmówca PAP.

Organizatorzy prowadzą też rozmowy z władzami Warszawy, aby zmienić oświetlenie bezpośredniej okolicy Centrum Nauki Kopernik, aby niektóre latarnie czy lampy - w zasięgu wzroku osób stojących w Parku Odkrywców - świeciły "w bardziej przemyślany sposób". "Wiemy, że świecić muszą, ale można np. wymienić oprawę lamp na Moście Świętokrzyskim, aby nie emitowały światła na boki, ale oświetlały jezdnię i chodnik, które tam się znajdują" - wyjaśnił Wójcicki.

Do walki o ciemne niebo może się przyłączyć każdy. Możemy wyłączyć niepotrzebne oświetlenie ogrodu lub balkonu, które rozświetla sąsiadowi sypialnię. A podwórkową latarnię w kształcie kuli, świecącą do góry i na boki, możemy zamienić na taką, która świeci na dół.

Wójcicki przyznał, że pojawia się coraz więcej inicjatyw, które popularyzują ideę walki z zanieczyszczeniem światłem: obszarów, parków i rezerwatów ciemnego nieba. "Niedługo będziemy chcieli zaprosić te instytucje do współpracy i pomóc im nagłośnić ich inicjatywy. Robią fantastyczną pracę. Dobrym przykładem jest gmina Sopotnia Wielka, która za sprawą kliku aktywistów wymieniła oświetlenie, tak aby po pierwsze nie świeciło na boki, a po drugie gasło późno w nocy, kiedy już i tak mało kto z niego korzysta" - zapowiedział.

Po całym roku akcji "Nie świeć, nie śmieć" powstanie dokument, który otrzymają rozmaite instytucje i gminy. "Razem z ekspertami i naukowcami pokażemy, jakie mogą być zalety zmniejszenia zanieczyszczenia nieba światłem, nie tylko te astronomiczne. Chcemy też podpowiedzieć metody, z jakich mogłyby te instytucje skorzystać zmniejszając ilość niepotrzebnego światła. Oddamy tutaj głos ekspertom" - podkreśla Wójcicki.

Inauguracja akcji nastąpi 20 marca, czyli w dzień - widocznego z terytorium Polski - częściowego zaćmienia Słońca. "Akurat w tej sytuacji zanieczyszczenie nieba światłem nie ma wielkiego znaczenia, ale symboliczne przygaszenie Słońca przez Księżyc będzie dobrym symbolem" - zauważa rozmówca PAP.

Na zagadnienie ochrony obszarów naturalnego ciemnego nieba jako dziedzictwa ludzkości i problemów wynikających z zanieczyszczenia nieba światłem zwraca uwagę także Międzynarodowa Unia Astronomiczna we współpracy z Europejskim Towarzystwem Fizycznym. Okazją jest obchodzony właśnie Międzynarodowy Rok Światła i Technologii Wykorzystujących Światło.

PAP - Nauka w Polsce

ekr/ agt/